Verborgen narcisme: de sluipende invloed die je zelfvertrouwen ondermijnt
Verborgen narcisme
Het begint klein. Een subtiele opmerking hier, een twijfelzaaiende blik daar. Niets groots, niets wat direct alarmbellen laat rinkelen.
Dit kan jaren doorgaan.
Tot je op een dag beseft: vroeger was ik zelfverzekerd… en nu?
Nu voelt onzekerheid als een tweede huid.
Herken je dat?
Wat is verborgen narcisme?
Verborgen narcisme is een subtielere en minder opvallende vorm van narcisme dan het klassieke, extraverte (grandioze) narcisme. Waar een ‘klassieke’ narcist vaak snel herkent wordt door zijn of haar dominante, arrogante en haantje-de-voorste gedrag, opereert een verborgen narcist op een stillere, manipulatieve manier.
Iemand met verborgen narcisme kan echter ook trekken van een klassieke narcist vertonen, vooral als hij of zij zich in het nauw gedreven voelt. Dan kan de dominante, arrogante en soms zelfs agressieve houding plotseling naar boven komen.
Ik geef je zeven pijlers waaraan je verborgen narcisme kunt herkennen:
Pijler 1 - Hoogmoed met een verborgen onzekerheid
Iemand met verborgen narcisme voelt zich superieur, maar maskeert dit vaak. Tegelijkertijd is hij of zij extreem gevoelig voor kritiek en voelt zich snel aangevallen, zelfs als je alleen maar je eigen grenzen aangeeft.
📌 Voorbeeld: Je benoemt wat jij nodig hebt, en plotseling voelt de ander zich aangevallen.
Pijler 2 - Chronische onzekerheid
Hoewel iemand zelf denkt dat ie bijzonder is (ze leven vooral vanuit hun denken), leeft er diep van binnen een enorme onzekerheid en een constante angst om door de mand te vallen. Dit kan zich uiten in een bescheidenheid (die vaak niet oprecht voelt). Vaak voel je dat in je onderbuik. Je merkt dat er ‘iets niet klopt’, maar je kunt er niet precies je vinger op leggen... en toch voel je het masker.
Pijler 3 - Slachtofferrol en passieve agressie
Iemand voelt zich voortdurend tekortgedaan en legt de schuld altijd bij een ander. In plaats van direct boos te worden, gebruikt hij of zij subtiele steken, sarcasme of emotionele manipulatie om je een schuldgevoel aan te praten.
Als de verborgen narcist geen gehoor krijgt, kan het subtiele veranderen in minder subtiel of ronduit agressief (in woord of daad) worden.
📌 Voorbeeld – Schuld omdraaien
Jij: "Ik heb dit weekend echt even tijd voor mezelf nodig."
Persoon met narcistische kenmerken: "Oh, natuurlijk… Jij hebt altijd tijd voor jezelf nodig. Maar als ík een keer iets voor mezelf wil doen, ben ik egoïstisch. Ik heb ook de hele week hard gewerkt."
📌 Wat gebeurt hier?
De narcist draait de situatie zo dat het lijkt alsof jij altijd voor jezelf kiest en hij/zij nooit iets mag. Er wordt geen rekening gehouden met de realiteit, maar enkel met het gevoel dat hij of zij iets tekort komt.
In de eerste instantie kun je verbazing voelen omdat je nog nooit hebt gezegd dat degene egoïstisch is. Je gaat in verweer, begint jezelf te verdedigen of je gaat misschien dan al twijfelen aan jezelf.
Totdat het moment komt dat dit vaak genoeg gebeurt en jij je steeds meer afvraagt of je inderdaad niet teveel tijd aan jezelf besteed. Waardoor je misschien je behoefte aan tijd en ruimte voor jezelf wel intrekt.
Pijler 4 - Gaslighting en schuldomkering
Iemand met verborgen narcisme verdraait feiten of gevoelens, waardoor je gaat twijfelen aan je eigen waarneming of emoties. Ook neemt hij of zij geen enkele verantwoordelijkheid voor nadelige gevolgen van hun acties.
📌 Voorbeeld van gaslighting:
Jij: "Ik vond het echt niet fijn hoe je gisteren tegen me praatte."
Persoon met kenmerken van verborgen narcisme: "Huh? Dat heb ik nooit gezegd. Je maakt dingen veel groter dan ze zijn. Je ziet dingen die er niet zijn!"
📌 Wat gebeurt hier?
Iemand ontkent wat er is gebeurd en draait de situatie zo dat jij de schuldige lijkt. Hierdoor ga je steeds meer twijfelen aan je eigen gevoelens en intuïtie.
Voorbeeld 2 – Slachtofferrol en manipulatie
Jij: "Ik kan je vanavond niet helpen, want ik heb een deadline voor werk."
Persoon met narcistische kenmerken: Zucht… "Oké… Ik los het wel weer alleen op. Net als altijd. Maar goed, geeft niet, ik ben het gewend dat ik er alleen voor sta."
📌 Wat gebeurt hier?
In plaats van op een volwassen manier te communiceren en zijn of haar behoefte eerder aan te geven, stelt de persoon zich als slachtoffer op. Jij krijgt het gevoel dat je een slecht persoon bent als je je eigen prioriteiten stelt, wat kan leiden tot het steeds meer laten varen van je grenzen om de ander tevreden te houden.
Pijler 5 - Gebrek aan empathie, maar goed in schijnempathie
Iemand kan heel begripvol en gevoelig lijken, maar zodra het om jouw gevoelens, behoeften of grenzen gaat, verdwijnt de empathie als sneeuw voor de zon. In plaats daarvan kun je een snauw, afwijzing of harde opmerking verwachten. Hoe verdrietig of gekwetst je je ook voelt, jouw emoties worden niet erkend.
📌 Voorbeeld 1:
Jij: "Ik heb echt even rust nodig en ga morgen niet mee."
Persoon met kenmerken van verborgen narcisme: "Oh ja? Nou, ik voel me ook al dagen slecht. Bovendien was ik vorige week ook met jou mee. Toen heb ik toch ook niet geklaagd!?"
📌 Voorbeeld 2:
Jij op het werk: "Ik voel me de hele dag al niet lekker, mag ik naar huis?."
Persoon met kenmerken van verborgen narcisme: "Nee dat gaat niet, we komen al mensen tekort. Straks krijg ik het hele management over me heen. Als jij naar huis gaat kan het mijn baan kosten."
📌 Wat gebeurt hier?
Jouw gevoelens worden geminimaliseerd en de aandacht wordt naar hun eigen ervaring verschoven.
Pijler 6 - Jaloers en afgunstig
Personen met verborgen narcisme hebben vaak moeite met de successen van anderen. Ze kunnen afgunstig reageren en proberen je op subtiele wijze naar beneden te halen. Dit kan subtiel zijn, een kleine steek onder water, een flauwe opmerking, of een gebrek aan enthousiasme voor iets waar jij trots op bent.
Voorbeeld:
Jij: "Ik heb een nieuwe baan waar ik super blij mee ben! Ik ben aangesteld als manager."
Narcist: "Oh… hoe zijn ze bij jou uitgekomen? Nou, het is maar de vraag of je het daar wel lang volhoudt. Het klinkt best zwaar voor je."
📌 Wat gebeurt hier?
In plaats van blij voor je te zijn, zaait hij/zij twijfel. Het voelt alsof je succes niet echt telt of alsof je jezelf misschien overschat. Dit soort opmerkingen kunnen ervoor zorgen dat je onzeker wordt over prestaties waar je eigenlijk trots op zou moeten zijn.
Ik noemde het altijd ‘Je maakt het altijd vies’.
Wanneer ik iets deelde waar ik trots op was, of het nu ging om iets wat ik had ontvangen, een doel dat ik wilde bereiken, of een prestatie die ik had geleverd, in plaats van steun of blijdschap, volgde er meestal een nare opmerking.
Ik herinner me nog goed een moment waarop ik ontzettend blij was omdat ik iets had gewonnen, iets waar ik hard voor had gewerkt. Ik voelde me enorm trots en gelukkig. Vol enthousiasme deelde ik mijn blijdschap met de persoon, maar zijn reactie was: 'Waarom heb jij dat gewonnen?'… En dan op zo’n toon dat je je buik voelde krimpen…
Heb jij ook zo’n gebeurtenis waarin je blijheid gesmoord werd?
Pijler 7 - Silent treatment – Je straffen met stilzwijgen
Als je iets zegt of doet wat hem of haar niet aanstaat, kan hij of zij je straffen door je compleet te negeren. Dit gebeurt zonder uitleg, waardoor je in verwarring achterblijft en steeds harder je best gaat doen om de harmonie te herstellen.
Jij: "Is er iets aan de hand? Je doet ineens zo afstandelijk."
Degene met verborgen narcisme: "Nee hoor, alles is prima. je ziet dingen die er niet zijn" (maar blijft afstandelijk en kil)
📌 Wat gebeurt er hier?
Je voelt de spanning. Er word net gedaan alsof er niets aan de hand is terwijl je voelt dat er wel degelijk iets aan de hand is. Als je hierover doorvraagt kan iemand zelfs uit onverwachte hoek, agressieve opmerkingen maken. En jouw beschuldigen dat je altijd moeilijkheden zoekt. Misschien hoor je regelmatig de opmerking “Waarom moet je altijd zo moeilijk doen?”
Als je dit met regelmaat meemaakt creëert dit onzekerheid, want je weet dat er spanning is, maar krijgt geen duidelijkheid. Hierdoor ga jij misschien wel extra je best doen om het ‘goed te maken’, terwijl je niet eens weet wat je fout zou hebben gedaan. Er kan een kans bestaan dat je jezelf steeds meer gaat aanpassen aan de ander.
💡 Herken je deze patronen?
Je bent niet gek of te gevoelig. Dit soort manipulatie werkt langzaam en ondermijnt je zelfvertrouwen zonder dat je het meteen doorhebt. Bij mij heeft het jaren geduurd voordat ik merkte dat ik mezelf kwijt was geraakt. Maar zodra je het doorziet, kun je je eigen innerlijke angsten en overtuigingen die je in je relatie hebt opgebouwd weer helen zodat je de regie over je eigen gevoel terugneemt. 💛
Label narcist
Ik ben geen voorstander van het label 'narcist'. In mijn visie zijn het mensen met narcistische trekken, waarvan sommige sterker aanwezig zijn dan andere. Je bent ook niet meteen iemand die last heeft van verborgen narcisme als je een aantal van bovenstaande pijlers in jezelf herkent. Zoals je hebt kunnen zien in deze pijlers, kan iedereen wel eens last hebben van narcistische trekjes. Het draait vooral om hoe vaak dit voorkomt in iemand zijn gedrag.
Als iemand nooit verantwoordelijkheid kan of wil nemen voor haar of zijn eigen aandeel, dan kan het heel goed zijn dat je met verborgen narcisme te maken hebt.
Weet dat je in essentie altijd te maken hebt met iemand die heel onzeker is. Meestal veroorzaakt door diepe pijn, angst of trauma.
Herontdek je innerlijke kracht en wijsheid
Sinds ik mijn eigen kracht en innerlijke wijsheid heb teruggevonden,, merk ik dat ik steeds beter bij mezelf blijf, zelfs in de aanwezigheid van dominante of narcistische mensen. Het geheim? Weten wie je bent, voelen wat je nodig hebt en het lef hebben om je grenzen vanuit rust en zelfliefde te bewaken.
Vaak kun je de reden waarom je viel voor iemand met narcistisch gedrag herleiden naar een emotionele leegte uit je jeugd. Maar wanneer je leert om volledig te mogen en durven zijn met al je gevoelens, en je durft te kiezen voor wat belangrijk is voor jou, zul je merken dat je niet meer beïnvloed wordt door mensen met narcistische kenmerken.
Dan kun je reageren vanuit het gezonde deel van jezelf en kun je met gemak je grenzen aangeven, zonder je nog te laten meeslepen door het spel van de ander. Dan handel je niet langer uit angst of oude patronen, maar vanuit je gezonde, krachtige zelf. Je voelt je grenzen helder, spreekt ze moeiteloos uit en laat je niet meer meesleuren in het spel van de ander. 💛
Vijf tips hoe om te gaan met verborgen narcisme:
✔ Doorzie de manipulatie
Realiseer je dat de reacties van een ander niet over jou gaan, maar over hun eigen innerlijke onzekerheden. Dit helpt je de schuld niet op jezelf te nemen.
✔ Blijf bij je grenzen
Een narcist zal altijd proberen je grenzen te verleggen, maar dat betekent niet dat jij moet toegeven. Wees duidelijk en herhaal rustig wat voor jou belangrijk is, zonder je te laten meeslepen in hun emotionele spel.
✔ Gebruik de ‘gebroken plaat’-techniek
Herhaal simpelweg je boodschap zonder in discussie te gaan.
"Ik heb dit weekend tijd voor mezelf nodig." → "Ik begrijp dat je het vervelend vindt, maar ik blijf bij mijn beslissing."
✔ Trap niet in de val van verdedigen
Hoe meer je jezelf verdedigt, hoe meer een verborgen narcist dit tegen je kan gebruiken. Je hoeft je keuze niet uitgebreid uit te leggen. Een simpel "Dit voelt goed voor mij" is genoeg.
✔ Luister naar je intuïtie
Als je het gevoel hebt dat er iets niet klopt, neem dat dan serieus. Vertrouw erop dat jouw grenzen en behoeften waardevol zijn, ook als anderen proberen die te ondermijnen.
✔ Zoek steun
Bespreek je ervaringen met iemand die je vertrouwt, of een professional die bekend is met narcistische dynamieken. Werk aan je innerlijke kracht, je eigenwaarde en bouw een nieuw zelfvertrouwen op. Oude pijn, wonden en angsten mogen geheeld worden.
💛 Onthoud: Het is niet jouw verantwoordelijkheid om de leegte van een ander te vullen. Jij mag je eigen pad volgen, zonder schuld of schaamte. Zelfzorg is geen egoïsme. 💛
Herken jij jezelf hierin? Wat is jouw ervaring met deze vorm van manipulatie? ✨
Ben je op zoek naar hulp?
Voel je welkom om een gratis ontdekgesprek bij mij aan te vragen.
Heb je iets aan dit artikel gehad? Deel het dan alsjeblieft, zodat meer mensen hiervan op de hoogte worden.
Heb je ook het artikel al gelezen over "Narcisme kent vele vormen"? Je kunt hem hier lezen